Obraz Jasła na fotografiach i pocztówkach – zapowiedź

W dniach  10 grudnia 2008 r. – 20 stycznia 2009 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jaśle prezentowana będzie wystawa „Jasło na fotografiach i pocztówkach w okresie międzywojennym, okupacji i zagłady” przygotowana wspólnie ze Stowarzyszeniem Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. Inicjatorem wystawy była Felicja Jałosińska, która wybrała i przygotowała fotografie i pocztówki. Konsultantem merytorycznym  był  Mariusz Świątek, kustosz Muzeum Regionalnego w Jaśle.  Konsultacji fotografii ruin miasta dokonał Mieczysław Mikulski.

kliknij, aby powiększyć

W dobie autonomii galicyjskiej  ustawa samorządowa  powierzyła zarządzanie miastem samorządowi. Władzę w mieście sprawowała Rada Miejska z burmistrzem na czele, a uchwały przez nich podejmowane regulowały całość życia mieszkańców miasta. W Jaśle przemiany te wpłynęły na szybki rozwój miasta. Koniec XIX i początek XX wieku to okres, gdy w mieście powstawały  okazałe budowle. W ślad za tym szły poczynania mieszkańców, którzy w oparciu o ustanowione przez Radę Miejską przepisy przebudowali lub wznieśli na nowo swoje domy. Powstało wówczas wiele ciekawych, reprezentacyjnych budynków m.in. Rada Powiatowa, poczta i kasa oszczędności, budynek Sokoła, wille wokół parku.  W 1868 r. założono gimnazjum, pierwszą szkołę średnią na Podkarpaciu. Nowe możliwości rozwoju pojawiły się wraz z uruchomieniem linii kolejowej. Rozbudowana została infrastruktura miejska. Wprowadzono oświetlenie uliczne, wybudowano kanalizację,  powstała sieć gazowa. W okresie międzywojennym rozwój Jasła został zahamowany i jak pisze prof. M. Wieliczko „…przylgnęło do Jasła określenie „miasto emerytów”, ładne, niezwykle czyste, i gospodarne, ale jednak dla emerytów…”.  Na początku XX w. Jasło było jednym z najpiękniejszych miast na południu Polski, w 1939 r. liczyło ok. 13 tysięcy mieszkańców.

Wybuch II wojny światowej rozpoczął trudny okres w dziejach miasta i regionu. 8 września 1939 r. wojska nieprzyjacielskie wkroczyły do Jasła, które na okres wojny stało się siedzibą niemieckiego starosty powiatowego W okresie okupacji  wszystkie zakłady przemysłowe pracowały na rzecz Niemców. W 1941 roku okupanci przebudowali w Jaśle budynek ratusza i starostwa powiatowego, zmodernizowano płytę rynku, którą wyłożono płytami chodnikowymi, przebudowano fasady kamieniczek wokół rynku. Pozostające w mieście budynki drewniane rozebrano, a na ich miejscu pozakładano zieleńce.

13 września 1944 roku, w związku ze zbliżającym się frontem, władze niemieckie wydały zarządzenie o ewakuacji mieszkańców Jasła. Niemcy ograbili miasto i wywieźli cenne rzeczy. 15 października 1944 r. żołnierze hitlerowscy przystąpili do wysadzania w powietrze wszystkich budynków, niszczenie miasta trwało do 15 grudnia 1944 r. W dniu 16 stycznia 1945 r. Jasło zostało wyzwolone przez wojska radzieckie. Było puste, zniszczone w 97% i pozbawione wszystkich cennych zabytków. W pierwszych miesiącach po wyzwoleniu  do miasta powróciło 365 mieszkańców.

Na wystawie prezentowane są kopie ponad 120 fotografii, pocztówek i akwarel kilkudziesięciu najbardziej znanych jasielskich obiektów. Możemy prześledzić wygląd budynków przed II wojną światową, w czasie okupacji oraz ruiny, jakie zostały po zagładzie miasta. Eksponowane są  kopie fotografii m.in. Rynku, Ratusza Miejskiego, Starostwa, Sądu, Gimnazjum, Parku Miejskiego, kościoła Farnego, kościoła o.o. Franciszkanów, klasztoru Sióstr Wizytek, Synagogi, Dworca Kolejowego, Rafinerii Nafty, mostu na Wisłoce. Fotografie pochodzą ze zbiorów archiwalnych Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Muzeum Regionalnego w Jaśle, Felicji Jałosińskiej, Ireny Rychlik, Marii Haydukiewicz, Józefa Jakóbczaka, Zbigniewa Dranki, pocztówki ze zbiorów Jerzego Rucińskiego, Mieczysława Wieteski, Zbigniewa  Dranki oraz akwarele Apolinarego Stanisława Kotowicza i Bolesława Tumidajowicza.

W trakcie uroczystego otwarcia wystawy, które odbędzie się 10 grudnia 2008 r. o godz. 10.00 w Czytelni Głównej MBP w Jaśle tematyczne referaty wygłoszą: Mariusz Świątek  „Miasto Jasło w okresie międzywojennym”  oraz Wiesław Hap „Jasło w okresie okupacji i zagłady”.

MBP Jasło