Wraz z wiosną rozpoczął się czas prac ogrodowych, pikników, wędrówek i spacerów po terenach zielonych i lasach. Wiosna to też wzrost aktywności kleszczy – szczyt ich sezonowej aktywności przypada na miesiące V-VI oraz IX-X.
Te maleńkie pajęczaki (dojrzała samica kleszcza osiąga rozmiary 3 – 4 mm, samiec do 2,5 mmm) okazują się być niezwykle niebezpieczne dla naszego zdrowia. Szacuje się, że ok. 60% kleszczy jest zarażonych groźnymi patogenami, które po ukąszeniu przez owada mogą dostać się do naszego organizmu, czego konsekwencją mogą być groźne choroby. W naszych warunkach najczęściej występującymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze są – borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu (KZM).
Jak wynika z danych epidemiologicznych dla naszego województwa liczba zakażonych osób podwaja się co 2 lata.
Najczęstszymi miejscami, gdzie możemy być „zaatakowani” przez kleszcze są łąki, tereny podmokłe, lasy przeważnie liściaste lub mieszane z dużym podszyciem leśnym, zarośla. Niestety coraz częściej kleszcze można spotkać w parkach, na działkach, czy przydomowych ogródkach. Przesiadują na nisko rosnącej roślinności do 1,5 m wysokości.
Miejscami naszego ciała najbardziej narażonymi na ukłucie kleszcza są: głowa, okolica za uszami, miejsca pod pachami, łokcie, doły podkolanowe, ręce, stopy, okolice pośladków i pachwin. Ukłucie kleszcza nie boli, gdyż w ich ślinie znajduje się szereg związków bioaktywnych, w tym środki o działaniu znieczulającym.
Warto, zatem, znać podstawowe zasady dotyczące ochrony przed ukąszeniem oraz profilaktyki chorób odkleszczowych:
1. Ogólne środki zapobiegawcze to:
a) Stosowanie odpowiedniej odzieży (podczas wypraw do lasu, prac na terenach zagrożonych itp.) – długie rękawy, długie nogawki, obcisłe przy kostkach lub wpuszczone w skarpety, obuwie zakrywające całą stopę, nakrycie głowy. Polecany jasny strój, w stonowanym kolorze (agresywne barwy przyciągają pajęczaki)
b) Stosowanie preparatów odstraszających (repelentów) – niski stopień ochrony ze względu na krótki czas działania – do 0,5 h)
c) Wytrzepanie ubrania po powrocie do domu (na zewnątrz, nie w mieszkaniu!), prysznic lub kąpiel i dokładne oględziny ciała (szczególnie miejsca pod paskiem, okolice łydki w miejscu zakończenia skarpet, pachy i inne wilgotne miejsca ciała)
2. Usunięcie kleszcza obecnego w skórze – jak najszybciej po jego stwierdzeniu. Do tego celu używamy cienkich szczypczyków. Należy uchwycić kleszcza tuż przy skórze, wyciągnąć go energicznym ruchem. Po usunięciu miejsce zdezynfekować. Jeśli w skórze pozostaną części owada należy je usunąć jak najszybciej – najlepiej udać się w tym celu do lekarza.
Usunięcie kleszcza w ciągu 4 – 8 godz. od ugryzienia minimalizuje prawdopodobieństwo zakażenia patogenami prawie do zera.
Ważne!
Podczas usuwania kleszcza nie stosujemy olejów, kremów, zmywacza do paznokci i in., nie przypalamy go, ani nie dusimy – każda taka próba może zakończyć się odruchowymi wymiotami pajęczaka, które dostaną się do organizmu, a wraz z nimi drobnoustroje, którymi mógł być zarażony.
3. W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) profilaktyka obejmuje także:
a) Nie spożywanie surowego mleka pochodzącego od zakażonych zwierząt (owce, kozy)
b) Stosowanie szczepień ochronnych przeciw KZM. Trzy dawki szczepienia podstawowego wg schematu 0 – 1 – 12 dają odporność na okres 3 lat. Po tym czasie należy wykonać szczepienie przypominające. Kolejne dawki sczepienia przypominającego należy wykonać co 5 lat.
4. Celem zapobieżnia boreliozie można zastosować:
a) profilaktyczną, celowaną antybiotykoterapię – tylko w uzasadnionych przypadkach i wyłącznie na zlecenie lekarza
5. Systematyczna pielęgnacja działek, ogrodów, częste koszenie traw ogranicza sprzyjające warunki do zagnieżdżenia się kleszczy, niszczone są też jaja kleszczy.
6. Dbanie o nasze pupile (psy, koty) – mogą przenosić kleszcze do naszych mieszkań. Po każdym spacerze trzeba je obejrzeć i ewentualnie usunąć znajdujące się na ich ciele kleszcze. Stosować też należy środki odstraszające kleszcze dla zwierząt.
Więcej informacji na temat chorób odkleszczowych znajdziesz na stronie www.psse.jaslo.pl.
Pion Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Jaśle w bieżącym roku szkolnym wdraża pilotażowy program edukacyjny dotyczący profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze w wybranych szkołach gimnazjalnych powiatu jasielskiego.
PSSE Jasło
