Czy w sprawie karnej mogę zostać przesłuchany w obecności pełnomocnika?
Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. I to zarówno w przypadku, gdy jesteśmy przesłuchiwani na policji, w prokuraturze czy w sądzie. Jednak inaczej przedstawia się sytuacja w zależności od tego czy jesteśmy stroną toczącego się postępowania (pokrzywdzonym, oskarżycielem posiłkowym), a inaczej gdy występujemy w postępowaniu w innym charakterze (najczęściej gdy nasza rola sprowadza się do złożenia zeznań w charakterze świadka).
Różnica polega przede wszystkim na tym, że stronie postępowania przysługują szersze uprawnienia do korzystania z pomocy pełnomocnika, w tym pełnomocnika profesjonalnego, np. adwokata. Uprawnienie to wynika już z samego statusu strony. Inaczej rzecz ujmując – uzyskując status strony postępowania, automatycznie uzyskujemy uprawnienie do korzystania z pełnomocnika.
Jak uzyskać status strony postępowania? W przypadku pokrzywdzonego status taki uzyskuje się z mocy samego prawa, jeżeli na skutek przestępstwo naruszono nasze dobro prawne (lub temu dobru zagrożono). Na przykład, w przypadku kradzieży samochodu, którego jesteśmy właścicielem już na skutek tego zdarzenia będzie nam przysługiwał status pokrzywdzonego.
A jak uzyskać status oskarżyciela posiłkowego? W uproszczeniu oskarżycielem posiłkowym jest ten dotychczasowy pokrzywdzony, który gdy sprawa trafi już do sądu zamierza w dalszym ciągu „działać” w postępowaniu, popierając oskarżenie obok lub zamiast prokuratora (w zależności od sytuacji). Status takiego oskarżyciela posiłkowego uzyskuje się na skutek złożenia stosownego oświadczenia.
Inaczej wygląda sprawa korzystania z pełnomocnika w postępowaniu karnym w przypadku osób innych niż strona. Najprościej będzie wskazać to na przykładzie osoby, która została wezwana do złożenia zeznań w charakterze świadka (np. gdy widzieliśmy, gdy dochodzi do kradzieży samochodu będącego własnością sąsiada). Taka osoba może ustanowić pełnomocnika, gdy wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu. Jako przykład takiego interesu często jest wskazywana sytuacja, w której okoliczności, na które ma zostać przesłuchany świadek są objęte tajemnicą zawodową, do której przestrzegania jest on zobowiązany. Inaczej niż pełnomocnikowi ustanowionemu przez stronę, pełnomocnikowi takiemu można odmówić wzięcia udziału w toczącym się postępowaniu (robi to prokurator lub sąd). Jak pokazuje jednak praktyka, przypadki udzielenia takiej odmowy nie należą do częstych.
Z kolei może zdarzyć się, że staniemy się świadkami przestępstwa, gdy będziemy znajdować się w znacznej odległości od naszego miejsca zamieszkania. I tak w np. nie jest wykluczone, że będąc na wakacjach w jednej z nadmorskich miejscowości takich jak Jurata, Jastarnia, Hel będziemy świadkami kradzieży samochodu (sądem właściwym w tym wypadku będzie Sąd Rejonowy w Wejherowie). Jednak po złożeniu zeznań na policji wracamy z wakacji do swojego miejsca zamieszkania (np. Białegostoku). Następnie sprawa trafia do sądu właściwego, gdzie zachodzi konieczność bezpośrednio nas przesłuchania przed tym sądem (a nie np. w drodze pomocy prawnej). My natomiast – jako świadek – chcemy ustanowić pełnomocnika (np. adwokata).
Warto się w tej sytuacji zastanowić, czy dla nas będących klientem pełnomocnika takiego jak adwokat rumia jako miejsce siedziby, w której adwokat ten wykonuje zawód (Rumia jest miastem również znajdującym się we właściwości Sądu Rejonowego w Wejherowie), nie będzie lepszym wyborem niż wybór adwokata, który wykonuje zawód w mieście, w którym mieszkamy my sami. Na przykład, z uwagi na tak prozaiczny powód, jakim są koszty dojazdu do sądu w połączeniu z faktem, że adwokat ten będzie uczestniczył jedynie w jednorazowej czynności (przesłuchania nas w charakterze świadka), nie zaś w całym, często długotrwałym postępowaniu sądowym.
